Pojęcie „zaawansowany rak piersi” obejmuje dwie sytuacje kliniczne: miejscowo zaawansowanego raka piersi (III stadium zaawansowania) oraz przerzutowego raka piersi (metastatic breast cancer – MBC) czyli uogólnionego, rozsianego raka piersi, w którym doszło już do przerzutów do narządów odległych (IV stadium zaawansowania); najczęściej do płuc, wątroby, mózgu i kości. Miejscowo zaawansowany rak piersi (locally advanced breast cancer – LABC) najczęściej obejmuje całą pierś, nacieka skórę – przez to jest pierwotnie nieoperacyjny, ale jest to nowotwór, który nie dał jeszcze przerzutów odległych.

Jaka jest różnica między zaawansowanym miejscowo, a przerzutowym rakiem piersi?

Rak miejscowo zaawansowany to taki, który obejmuje często całą lub większą część piersi, może naciekać skórę nad piersią, ale także zajmować węzły chłonne pachowe. W przypadku wyczuwalnych węzłów chłonnych pachowych, które w biopsji zostały potwierdzone jako zajęte komórkami nowotworowymi - również spowodują pierwotnie nieoperacyjny stan choroby - a więc miejscowo zaawansowany. Przerzutowy rak piersi na ogół daje objawy związane bezpośrednio z lokalizacją narządową zmian przerzutowych, np. przerzuty do kośćca - silne bóle kostne, nieustępujące po standardowych lekach przeciwbólowych, często pojawiające się w nocy i niezwiązane z wysiłkiem. Należy pamiętać, że nasilone objawy ze strony zmian przerzutowych – wystąpią przy określonej masie choroby nowotworowej – i we wczesnym okresie ich tworzenia mogą być bezobjawowe. Dlatego tak ważne są badania obrazowe jako okresowa kontrola.

Jak wygląda sytuacja pacjentek z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce porównując do innych krajów Europejskich?

W Polsce niestety nie mamy dostępu do wszystkich obecnie obwiązujących w Europie Zachodniej standardów postępowania. A wiec lekarz, pomimo wiedzy na temat najnowszych metod leczenia - ma ograniczone instrumenty do ustalania terapii dla chorych z zaawansowanym rakiem piersi. Pacjentki są zmuszone czekać dłużej niż inne Europejki na zastosowanie najnowszych zatwierdzonych w Unii Europejskiej metod leczniczych. Niektóre spośród chorych decydują się na finansowanie nowych leków ze środków własnych lub przy wsparciu różnych fundacji onkologicznych. Jednak ze względu na bardzo wysoki koszt takich innowacyjnych terapii - jest on wciąż dostępny dla niewielu chorych.

Dlaczego pacjentki tak bardzo obawiają się leczenia hormonalnego? Czy słusznie?

Leczenie hormonalne stosowane w raku piersi - często przedwcześnie wprowadza chore w stan menopauzy albo nasila już istniejące symptomy wyłączenia hormonalnego. Może to wzbudzać obawy związane z nasileniem takich objawów jak spowolnienie metabolizmu - a więc zwiększenie masy ciała, zaburzenia nastroju, zaburzenia libido. Istotna dla każdej chorej jest możliwość omówienia takich aspektów z lekarzem prowadzącym i ustalenie dalszej strategii przeciwdziałania takim skutkom terapii. Nawet w takiej sytuacji możliwe jest osiągniecie dobrostanu chorej.

Co to jest port naczyniowy? Kiedy należy z niego korzystać?

Port naczyniowy jest stałym dostępem do układu krwionośnego chorego – założony na czas podawania toksycznych terapii dożylnych. Metoda ta jest uznana i stosowana u chorych onkologicznych na całym świecie - jest bezpieczna i jej pojawienie w znaczący sposób poprawiło komfort stosowania dożylnych terapii onkologicznych . Dzięki zastosowaniu portu naczyniowego - można uniknąć zapalenia żył obwodowych, ich włóknienia - czyli procesów, które trwale je uszkadzają. W przypadku pomyślnego zakończenia terapii - można bezpiecznie usunąć nieużywany port naczyniowy. W przypadku ryzyka związanego z nawrotem choroby w porozumieniu z prowadzącym lekarzem onkologiem – można zachować port naczyniowy – wystarczy tylko okresowo go przepłukiwać z założeniem zabezpieczenia przeciwzakrzepowego. Porty zakładane są w ośrodkach onkologicznych przez lekarzy anestezjologów. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym, w osłonie leków przeciwbólowych – co pozwala pacjentowi w dobrym komforcie znieść całą procedurę. Zakładanie igły do portu odbywa się tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach – na czas podawania zaleconych leków. Po zakończeniu podawania leków przez port- igła jest usuwana i membrana pozostaje pod skórą szczelna – bez dostępu do niej np. w trakcie kąpieli.

Czy w trakcie leczenia raka piersi, należy korzystać z konsultacji innych specjalistów? Jeśli tak, to w jakich sytuacjach? Np. w trakcie terapii wystąpił u pacjentki katar, albo jakaś zmiana skórna lub podwyższona gorączka czy drętwienie/mrowienie kończyn to czy w takich sytuacjach zgłaszać się do onkologa?

W przypadku wystąpienia objawów niezwiązanych bezpośrednio ze stosowanym leczeniem onkologicznym – pacjent powinien konsultować się z lekarzami innych specjalności, informując ich jednocześnie o trwającej terapii nowotworowej. Przykładem może być zwykłe przeziębienie, ale też pojawienie się objawów skórnych czy np. neurologicznych, kardiologicznych. Możliwość konsultacji z lekarzami innych specjalności - pozwala często szerzej spojrzeć na chorego i finalnie zadbać o jego dobrostan.

Szukając wiedzy na temat raka piersi łatwo jest się zagubić. Internet jest najszybszym i najprostszym dostępem do informacji, ale czy w pełni wiarygodnym? Co Pani rekomenduje? Gdzie zdobywać wiedzę?

We współczesnym świecie jesteśmy bombardowani nadmiarem informacji poprzez dostęp do internetu. Aby nie zagubić się w tym chaosie i znaleźć wartościowe informacje- naszym pacjentom należy zalecać korzystanie ze stron internetowych związanych z onkologicznymi towarzystwami naukowymi a także fundacjami onkologicznymi. Obecnie dostępnych jest również wiele stron związanych z firmami farmaceutycznymi, które w sposób profesjonalny dostarczają chorym sprawdzone przez ekspertów informacje.

Co Pani sądzi o roli żywienia w trakcie leczenia onkologicznego? Czy zdrowa dieta przekłada się na efektywność leczenia?

W trakcie terapii onkologicznych, które w swoim założeniu są leczeniem toksycznym, warto rozważyć zmianę swoich szczególnie niezdrowych zwyczajów żywieniowych. To może w sposób bezpośredni wpłynąć na lepszą przyswajalność zastosowanej terapii onkologicznej i również znacząco-na skrócenie trwania objawów niepożądanych tj. nudności, wymiotów, biegunki, osłabienia. Warto jest zwrócić się do dietetyka o profesjonalna poradę w doborze odpowiednich posiłków.

Czy lekarze onkolodzy rekomendują pacjentom korzystanie z pomocy psychologicznej?

W procesie leczenia onkologicznego należy wspomnieć o ogromnym znaczeniu terapii psychologicznej i jej wpływu na całokształt efektów terapii onkologicznej. Lekarz onkolog nadzorujący cały proces terapeutyczny powinien pamiętać o możliwości przeniesienia cześci ciężaru związanego z leczeniem chorego na psychologa, który w sposób profesjonalny ma pomóc pacjentce przejść przez trudny etap terapii onkologicznej. We współczesnym świecie wiemy doskonale jak ważne jest połączenie komfortu fizycznego z komfortem psychicznym. Dopiero taka pełnia pozwala nam funkcjonować prawidłowo, wówczas jesteśmy w stanie poradzić sobie nawet w bardzo trudnych momentach - szczególnie takich jak leczenie onkologiczne. Lekarze Onkolodzy powinni zalecać swoim chorym konsultacje psychologiczną, która ma istotne znaczenie w procesie leczenia onkologicznego. Terapia psychologiczna stanowi nieodzowne wsparcie dla lekarzy onkologów, którzy dzięki temu mogą skupić się na medycznej części terapii chorego.

Czy w trakcie terapii onkologicznej pacjentki mogą uprawiać sport, aktywizować się ruchowo, korzystać z rehabilitacji (jeśli tak, to jakiej)?

Pacjentki w trakcie leczenia onkologicznego mogą uprawiać sporty w sposób umiarkowany i najlepiej pod kierunkiem rehabilitantów, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym. Umiarkowana aktywność fizyczna wpływa korzystnie na dobrostan całego organizmu, również w trakcie terapii. Jednak należy pamiętać, że nadmierny wysiłek fizyczny może znacząco osłabić organizm już nadwyrężony toksyczną terapią.

Rak piersi, mastektomia to dla wielu kobiet duży problem zarówno w wymiarze fizycznym, jak i emocjonalnym. Kobiety coraz częściej poddają się rekonstrukcji piersi, czy słusznie?

Leczenie chirurgiczne o charakterze okaleczającym, takie jak mastektomia – znacząco pogarsza komfort psychiczny większości kobiet. Jeżeli nie ma przeciwwskazań medycznych – należy zawsze rozważyć rekonstrukcję piersi, która pozwala przywrócić pacjentkę do pełni kobiecości i pozbyć się niepotrzebnego ciężaru emocjonalnego. W Polsce obecnie w ośrodkach onkologicznych są dostępni specjaliści w zakresie rekonstrukcji piersi, którzy w sposób profesjonalny mogą pokierować całym tym procesem.

Jak należy dbać o rękę po stronie operowanej? Co zrobić w razie urazu/skaleczenia?

Pacjentka po operacji usunięcia – nawet częściowo węzłów chłonnych pachowych powinna unikać obciążeń na tę rękę. Powinna regularnie ćwiczyć rękę wg schematu zaleconego przez rehabilitanta – we wczesnym etapie terapii. W przypadku nasilenia obrzęku kończyny górnej – należy zintensyfikować rehabilitacje i wdrożyć codzienny automasaż. W przypadku urazu czy skaleczenia w obszarze kończyny górnej po stronie operowanej – należy obserwować okolicę i w przypadku pojawienia się zaczerwienienia czy gorączki skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Krążenie w kończynie górnej po operacji usunięcia węzłów chłonnych jest znacznie pogorszone, ale w przypadku regularnego ćwiczenia i zachowania należytej ostrożności – pozwala zachować pełna sprawność ręki przez całe życie.

Każda pacjentka, również z zaawansowanym rakiem piersi chce żyć normalnie. Co to w praktyce oznacza dla pacjentek? Czy mogą one pracować, podróżować, opalać się?

Pacjentka z zaawansowanym rakiem piersi będąca w trakcie terapii onkologicznej – może aktywnie uczestniczyć w normalnym życiu. Dzięki licznym terapiom wspomagającym – obecnie wiele kobiet może pracować zawodowo, zajmować się domem czy podróżować. Należy jednak pamiętać, że te aktywności powinien na bieżąco korygować prowadzący lekarz onkolog, który może w sposób realny ocenić ich bezpieczny zakres. Dlatego warto takie aspekty również omawiać ze swoim onkologiem.